Παρακολούθησα τη διαδικτυακή ομιλία της κας Αικατερίνης Πολυμέρου-Καμηλάκη στο Λύκειο Ελληνίδων (Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.) στις 14/2/22 με τίτλο «Ο κύκλος και η γραμμή - παράδοση και νεωτερικότητα: Για έναν επαναπροσδιορισμό των σχέσεων του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον».

Η κα Πολυμέρου-Καμηλάκη, ομότιμη ερευνήτρια, τ. διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, π. πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων, πρόεδρος της Επιτροπής Χειροτεχνίας του υπουργείου Ανταγωνιστικότητας, σε μια πλούσια σε εικόνες και κείμενα ομιλία, μίλησε για πάνω από μία ώρα σε κοινό άνω των 50 συμμετεχόντων, ανάμεσα στους οποίους η κα Σοφία Σαλαπάτα (Λύκειο Ελληνίδων), η κα Άντζελα Γκερέκου (Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού), η κα Αργυρώ Λαγγουράνη (Πολιτιστικός Λιδωρικίου), η κα Μάγδα Κοντογιάννη (Κτηνοτροφικός Σύλλογος Αττικής), ο γράφων («ΑγροΝέα», «AgroBus») κ.ά., με συντονίστρια την κα Ζωή Σταματούκου.

Η κύρια προσοχή της κας Πολυμέρου δόθηκε στη διαδικασία μετάβασης από μια «καουμπόικη οικονομία» σε μια «οικονομία διαστημόπλοιου», η οποία άρχισε με τον προσδιορισμό της το 1966 και τη βιώνουμε με την επιτάχυνση του Covid-19.

Η σύγχρονη έννοια του προϊόντος μίας χρήσης (ακόμα και σχέσης μίας χρήσης), η σπατάλη της ύλης, η πολυτέλεια του περιττού, τα σύγχρονα καταναλωτικά προϊόντα δεν έχουν σχέση με την παραδοσιακή θεώρηση της ζωής.

To 1966 o Kenneth Boulding έγραψε το βιβλίο «The economics of the Coming Spaceship Earth», όπου περιέγραψε την «καουμπόικη οικονομία» της αφθονίας, της ανέμελης (απερίσκεπτης) εκμετάλλευσης των πόρων, η οποία ήταν ένα σχεδόν ανοιχτό πεδίο, ως μια ευθεία γραμμή, που περιλάμβανε: ανέμελη χρήση πόρων, παραγωγή, αγορά, χρησιμοποίηση, απόρριψη, που σήμαινε «να ξοδεύω τους πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αντικαθιστώ».

Στη Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ το 1972 στη Στοκχόλμη για το Περιβάλλον θεσμοθετήθηκε παγκοσμίως η ολιστική προσέγγιση και η αειφορία και ξεκαθαρίστηκε ότι η «γραμμή» καταστρέφει και ο «κύκλος» είναι η μόνη ορατή λύση.

Στη δεκαετία του 1990 βρίσκουμε στη βιβλιογραφία τους όρους: πρότυπο πιστοποιημένων προϊόντων, οικονομία απόδοσης, βιομιμητική, βιομηχανική οικολογία, φυσικός καπιταλισμός, πράσινη οικονομία, αναγεννητική οικονομία, zero waste, Αρχή των 9R, τα όρια της ανάπτυξης, κυκλική οικονομία κ.λπ.

Στην «οικονομία διαστημόπλοιου» οι πόροι είναι πεπερασμένοι, συγκεκριμένοι και δεν υπάρχουν απορρίμματα, όλα είναι ένα σύνολο, όλα βρίσκονται σε μια διαδικασία κυκλικής οικονομίας.

Οι κοινωνίες επιβίωσαν μέχρι πρόσφατα με αρχές «ορεινής ή νησιωτικής οικονομίας» στην Ελλάδα, δηλαδή με τη διαχείριση των πεπερασμένων πόρων του βράχου στη θάλασσα που ονομάζεται Ελλάδα. Οι αρχές αυτές της πολιτιστικής μας κληρονομιάς μάς επέτρεψαν να επιβιώσουμε, να ζήσουμε και να αναπτυχθούμε αρμονικά με τη φύση και το περιβάλλον (φυσικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, οικονομικό κ.λπ.) και καλλιέργησαν σε όλους μας τη συλλογικότητα, που σήμερα είναι ξεχασμένες έννοιες.

Οι αγρότες, με την κοινωνική θυμοσοφία που είναι ενσωματωμένη σε ήθη, έθιμα, παράδοση και στις πολιτιστικές αξίες των αγροτικών κοινωνιών, αποτελούσαν ένα βιώσιμο (αειφόρο) σύστημα το οποίο επανέρχεται ως ο νεολογισμός κυκλική οικονομία με τον σεβασμό όλων των μερών του κύκλου.

Στην πολιτιστική μας κληρονομιά εξέχουσα θέση κατείχε ο απόλυτος σεβασμός του περιβάλλοντος. Μάλιστα, για να διασφαλιστεί ο σεβασμός από κάθε παρανόηση, θεοποιήθηκαν τα δέντρα (Δρυάδες), τα νερά (Νηρηίδες) και πάρα πολλά ακόμα. Ακόμα και τα υφάσματα έφταναν να αποτελούν αντικείμενο προίκας μέχρι τελικής πλήρους χρήσης, ενώ σήμερα το 10% των παγκόσμιων ρύπων οφείλεται στα ρούχα μίας χρήσης. Αλλά ο πλανήτης Γη δεν είναι μίας χρήσης. Ήδη ετησίως καταναλώνουμε 1,6 πλανήτες για μια επιλεγμένη αυτοκαταστροφική «ποιότητα» ζωής.

Το νέο αναπτυξιακό μοντέλο της κυκλικής οικονομίας περιεγράφηκε στην Έκθεση Brundtland (1987) και στην Agenda 21 (1992). Από την περίοδο αυτή ουσιαστικά αναγνωρίζεται από τη δυτική επιστημονική κοινότητα η παραδοσιακή γνώση (προϊόντα ΠΟΠ / ΠΓΕ), η διαγενεακή εμπειρία, το αγρόκτημα, η αναγεννητική γεωργία και η αγάπη / σεβασμός στον τόπο (πατριωτισμός).

Η κα Πολυμέρου-Καμηλάκη τόνισε ότι: Αναγνωρίζεται επίσης στις μέρες μας ότι πολλά ζητήματα που σχετίζονται με τη βιώσιμη διαχείριση της γης για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας απαιτούν για μια βιώσιμη ανάπτυξη την αλληλεπίδραση μεταξύ επιστημονικής και παραδοσιακής σχέσης, μεταξύ των τοπικών πληθυσμών και των συσσωρευμένων σε βάσεις δεδομένων γνώσεων με αλληλοσεβασμό. Αναδύεται έτσι η τοπικότητα (locality) απέναντι στην παγκοσμιοποίηση (globalization). Όπου τόπος πρέπει να έχει ανθρώπινο μέγεθος (ίσως σε κοινωνίες μέχρι 150.000 άνθρωπους με κοινό πολιτισμό σε γεωγραφικό χώρο με κοινά χαρακτηριστικά).

Και η πανδημία του Covid-19 επιτάχυνε τις εξελίξεις, κυρίως από τη δημιουργία προβλημάτων στις εφοδιαστικές αλυσίδες και από τις καραντίνες στους χώρους παραγωγής και στους χώρους αλυσίδων μεταφορών.

Η τοπικότητα εκφράζει τόσο την ταυτότητα όσο και εξασφαλίζει τη συμβίωση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον, επαναφέροντας την απαραίτητη ισορροπία, η οποία έχει διαταραχθεί, κυρίως στον αστικό χώρο.

Στην παρούσα ιστορική συγκυρία, από τις κρισιμότερες στην ιστορία της ανθρωπότητας, η επάνοδος στους πολιτισμούς της εντοπιότητας και στις αξίες τους, όπως η κυκλική οικονομία και ο σεβασμός στο περιβάλλον (φύση, τοπικές κοινωνίες κ.λπ.), φαίνεται περισσότερο από ποτέ αναγκαία.

Η κα Πολυμέρου-Καμηλάκη τόνισε ότι: Στην Ελλάδα η πολυετής οικονομική ύφεση, με έντονες κοινωνικές επιπτώσεις, άφησε να φανούν οι εσφαλμένες κατά το παρελθόν επιλογές στρατηγικής, που επέφεραν την καθίζηση της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και των δημιουργικών βιοτεχνιών, προσαρμοσμένων στο περιβάλλον.

Αντί να προσπαθούμε καταστροφικά να μεγεθυνθούμε για να συναντήσουμε την παγκοσμιοποίηση, έχει γίνει πλέον κατανοητό ότι θα μπορούσαμε να οργανωθούμε σε τοπικό επίπεδο για να ζήσουμε ευτυχείς με μοντέλα τοπικότητας, με οριζόντια συνεργασία.

Μια εξαιρετικά γόνιμη βραδιά προβληματισμών με την καθοδήγηση της κας Πολυμέρου-Καμηλάκη και τη φιλοξενία του Λυκείου Ελληνίδων.

Στις 18 Μαΐου 2022 ο Κτηνοτροφικός Σύλλογος Περιφέρειας Αττικής οργανώνει υβριδικό συνέδριο με θέμα ένα Νέο Αγροτικό Σύμφωνο 2040 για μια ελκυστική και συμβιωτικά υποστηρικτική αττική ύπαιθρο (πληρ.: Μάγδα Κοντογιάννη, 6932 094231, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.).

Για την καταγραφή, Δημήτρης Μιχαηλίδης,«ΑγροΝέα», «AgroBus»

Share this post