Δημοσιεύθηκε ο νόμος 4513/2018 «Ενεργειακές Κοινότητες και Άλλες Διατάξεις» για τις ενεργειακές κοινότητες, ο οποίος δημιουργεί ευνοϊκό πλαίσιο ανάπτυξης σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε τοπικές κοινωνίες μέσω της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας στον ενεργειακό τομέα (Lawspot.gr, 29/1/2018).
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νόμου, εισάγεται το θεσµικό πλαίσιο ίδρυσης και λειτουργίας των ενεργειακών κοινοτήτων (Ε.Κοιν.) στην Ελλάδα µε σκοπό την προώθηση της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονοµίας (Κ.Αλ.Ο.) και της καινοτοµίας στον ενεργειακό τοµέα, την αντιµετώπιση της ενεργειακής ένδειας, την προαγωγή της ενεργειακής αειφορίας, την παραγωγή, αποθήκευση, ιδιοκατανάλωση, διανοµή και προµήθεια ενέργειας, την ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας και ασφάλειας σε νησιωτικούς δήµους, καθώς και τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στην τελική χρήση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Αν σκεφθεί κάποιος το υψηλό κόστος του δικτύου διανομής στα νησιά ή την εναλλακτική επί τόπου παραγωγή από καύση υδρογονανθράκων, μόνο χειροκροτήματα θα έπρεπε να έχει να δώσει για την ψήφιση αυτού του νόμου.
Μέσω του θεσµού των Ε.Κοιν. δίνεται η δυνατότητα και παρέχεται µία τεράστια δυναµική σε τοπικές κοινωνίες, ιδιώτες – πολίτες, ογανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.), καθώς και σε άλλα νοµικά πρόσωπα, να αναπτύξουν επενδυτικά εγχειρήματα στους παραπάνω τοµείς. Οι Ε.Κοιν. αναµένεται ότι θα επιτρέψουν τη μετάβαση σε αποκεντρωμένες, αποδοτικότερες και καινοτόµες λύσεις παραγωγής και χρήσης ενέργειας, που θα βασίζονται στην τοπική συµµετοχή και πρωτοβουλία.
Και ενώ ο νόμος αφορά την ενεργειακή αυτάρκεια και αειφορία, αν βάλει κάποιος κάθε άλλο αντικείμενο, θα έχει ακριβώς το ίδιο αιτιολογικό. Δηλαδή ακριβώς το ίδιο θα μπορούσε να συμβαίνει και με την πρωτογενή παραγωγή για τη δημιουργία συνθηκων αυτάρκειας και αειφορίας στον αγροδιατροφικό τομέα και μάλιστα με το ίδιο λεκτικό για το κόστος διανομής τροφίμων από ένα κεντρικό σημείο στην ηπειρωτική Ελλάδα και τις εξαρτήσεις.
Οι Ε.Κοιν. δραστηριοποιούνται στους τοµείς των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας (Α.Π.Ε.), της συµπαραγωγής ηλεκτρισµού και θερµότητας υψηλής απόδοσης (Σ.Η.Θ.Υ.Α.), της ορθολογικής χρήσης ενέργειας, της ενεργειακής αποδοτικότητας, των βιώσιμων μεταφορών, της διαχείρισης της ζήτησης και της παραγωγής, της διανομής και της προμήθειας ενέργειας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Πιο συγκεκριμένα, το αντικείμενο δραστηριότητας των Ε.Κοιν. περιλαμβάνει υποχρεωτικά την άσκηση μίας τουλάχιστον δραστηριότητας από µία συγκεκριμένη λίστα δραστηριοτήτων, ενώ δίνεται η δυνατότητα προαιρετικής άσκησης και άλλης δραστηριότητας από µία δεύτερη λίστα δραστηριοτήτων. Οι Ε.Κοιν. δεν επιτρέπεται να ασκούν καμία άλλη δραστηριότητα που δεν περιλαμβάνεται στις ανωτέρω λίστες δραστηριοτήτων.
Με τον Ν. 4513/2018 υιοθετείται ένα ευνοϊκό πλαίσιο ανάπτυξης σταθµών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. από τις τοπικές κοινωνίες, καθιστώντας έτσι τις ίδιες ενεργό μέρος στην προώθηση των Α.Π.Ε στην Ελλάδα στο πλαίσιο επίτευξης του στόχου για συμμετοχή των Α.Π.Ε. στο ενεργειακό ισοζύγιο σε ποσοστό 18% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας µε βάση την οδηγία 2009/28/ΕΚ µε υψηλή προστιθέμενη αξία, αλλά και µε το βέλτιστο τρόπο σε επίπεδο κόστους – οφέλους για την κοινωνία.
Μέσα στο 2018 θα προκηρυχθεί ο διαγωνισμός για το «έξυπνο νησί», που ετοιμάζει ο διαχειριστής του Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας σε συνεργασία με τη Ρ.Α.Ε. Σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος κ. Γιώργο Σταθάκη, η ενεργειακή αυτονομία των νησιών έχει στρατηγική σημασία για την Ελλάδα. Μιλώντας σε συνέδριο με θέμα «Έξυπνα Νησιά Και Έξυπνες Μικρές Πόλεις» ο κ. Σταθάκης τόνισε ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις ενεργειακές κοινότητες ανοίγει τον δρόμο και στα νησιά για ομάδες καταναλωτών, δήμων, επιχειρήσεων κ.λπ. να μετατραπούν από καταναλωτές σε παραγωγούς ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές για να καλύψουν τις δικές τους πρωτίστως ανάγκες. Οι στόχοι της εφαρμογής έξυπνων τεχνολογιών στα νησιά, τόνισε ο υπουργός, είναι η διασφάλιση της ενεργειακής τους αυτονομίας, ο εξηλεκτρισμός των μεταφορών, η μείωση του κόστους για τους καταναλωτές και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να είναι εισαγωγή για την αυτάρκεια των μικρών νησιών στον αγροδιατροφικό τομέα. Μάλιστα θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο για την επαναφορά στην τοπικοποίηση ως μία λύση μετά τη φαινόμενη αποτυχία των μοντέλων παγκοσμιοποίησης, την εφαρμογή των οποίων βιώνουμε σήμερα σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις της ζωής πλην ίσως της καθαρά χρηματοπιστωτικής.
«Σήμερα τα περισσότερα νησιά εξακολουθούν να καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες καίγοντας πετρέλαιο, το οποίο επιβαρύνει ιδιαίτερα το περιβάλλον, και δεν αναφέρομαι μόνο στα μικρά νησιά, αλλά και στα μεγάλα νησιά, όπως η Κρήτη. Έχουν υψηλότερο κόστος, το οποίο επιβαρύνει μέσω των χρεώσεων Υ.Κ.Ω. το σύνολο των καταναλωτών της χώρας. Η δαπάνη αυτή ανέρχεται περί τα 700-800 εκ. € ετησίως» είπε ο κ. Σταθάκης. «Για τα μικρότερα νησιά, τα οποία δεν θα διασυνδεθούν ηλεκτρικά – ενεργειακά, ανοίγει ο δρόμος ώστε να αλλάξει το ενεργειακό τους μείγμα και να δημιουργηθούν συνθήκες ενεργειακής αυτονομίας». Ακόμα και υπουργός κεντρικής κυβέρνησης έφθασε να μιλά για αυτονομία ή έστω αυτάρκεια.
Και ενώ ο κ. υπουργός αναφερόταν σε κεντρικό σχεδιασμό, το όλο εγχείρημα είναι μία εξαιρετική ευκαιρία για τον «από τα κάτω» σχεδιασμό της ανάπτυξης με τη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων στη δική τους ανάπτυξη αξιοποιώντας σχήματα της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, όπως κάνουν 1.000.000.000 συνάνθρωποι σε όλο τον πλανήτη ως μέλη συνεργατικών (συνεταιριστικών) σχημάτων της κοινωνικής οικονομίας.
Ο κύριος υπουργός τόνισε ότι οι πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας θα συνδυαστούν με μεγάλες τομές στις υφιστάμενες υποδομές. Ήδη έχει γίνει μεγάλη πρόοδος από τον Α.Δ.Μ.Η.Ε. μέσα από τρία στρατηγικά έργα:
- τους έξυπνους μετρητές τόσο για παραγωγούς, όσο και για καταναλωτές
- τα έξυπνα κέντρα ελέγχου σε κάθε νησί
- την ανάπτυξη πληροφοριακών συστημάτων για την προώθηση νέων εφαρμογών στην ηλεκτρική αγορά.
Επίσης έχει ολοκληρωθεί το βασικό πλαίσιο των αρχών, της λειτουργίας και των κανόνων διαχείρισης των έξυπνων νησιών και θα ακολουθήσει από τη Ρ.Α.Ε. προκήρυξη διαγωνισμού για την υλοποίηση πρωτοποριακών έργων.
Την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία «Smart Island Initiative» παρουσίασε η Wioletta Dunin - Mazewska, στέλεχος της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η πρωτοβουλία αποσκοπεί στην επιτάχυνση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια στο σύνολο των 2.700 ευρωπαϊκών νησιών προκειμένου να μειωθεί η ενεργειακή τους εξάρτηση και το κόστος παραγωγής ενέργειας, να εφαρμοστούν καινοτόμες λύσεις στα ενεργειακά συστήματα και να βελτιωθεί η ποιότητα της ατμόσφαιρας (ecozen.gr, 22/2/2018).
Φέρνοντας ένα παράδειγμα από την εφαρμογή με τους έξυπνους μετρητές, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Έχουν μία μεγάλη μπαταρία. Τα χρησιμοποιούμε λίγη ώρα για να πάμε στη δουλειά και μετά κάθονται και περιμένουν να μας φέρουν πίσω. Οι έξυπνοι μετρητές χρεώνουν την κατανάλωση ενέργειας αναλόγως με το λεπτό που καταναλώνουμε. Συνήθως η ζήτηση ρεύματος είναι μεγάλη την ημέρα (την ώρα της δουλειάς), άρα και το κόστος ρεύματος είναι μεγάλο. Τη νύχτα δεν υπάρχει ζήτηση και το κόστος του ρεύματος είναι μικρό. Αν φορτίζουμε το ηλεκτρικό αυτοκίνητό μας τη νύχτα στο σπίτι φθηνά και το βάζουμε στην πρίζα στη δουλειά την ημέρα και «δίνουμε» στο δίκτυο το ρεύμα της μπαταρίας μέχρι π.χ. το 20% της χωρητικότητας της μπαταρίας, τότε στην ουσία θα πουλάμε το ρεύμα την ημέρα στον Α.Δ.Μ.Η.Ε. με πολύ υψηλότερη τιμή. Έτσι στην ουσία θα κερδίζουμε χρήματα από τη διαφορά της τιμής του ρεύματος (νύχτας – ημέρας) αξιοποιώντας τη χωρητικότητα της μπαταρίας μας. Η κοινωνία μπορεί να βοηθήσει, όταν θέλει, ακόμα και στην ενεργειακή αυτάρκεια (αυτονομία;).
Ακόμα και σε τέτοιας μορφής εγχειρήματα η κοινωνία των πολιτών και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών με τα εργαλεία της κοινωνικής οικονομίας μπορούν να δημιουργήσουν ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον για έναν τόπο. Ίσως η λέξη-κλειδί να είναι ο τόπος, η τοπική κοινωνία και η κοινωνική οικονομία.
Δημήτρης Μιχαηλίδης,
Δημοσιογράφος – «ΑγροΝέα»
Share this post
