Υπό τον τίτλο «Η δημοκρατία του κοινωνικού μέλλοντός μας» εκδόθηκε από το Παρατηρητήριο (ISBN 978-618-82228-1-6, σελ. 159) με επιμέλεια του φίλου Μπάμπη Στέρτσου ένα ακόμα βιβλίο του καθηγητή Ανδρέα Ν. Λύτρα. Το βιβλίο πραγματεύεται τις προϋποθέσεις του μετασχηματισμού της τυπικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας σε ουσιαστική συμμετοχή, δηλαδή στη δημοκρατία της κοινωνίας των πολιτών.
Ο συγγραφέας ανατέμνει την ιστορία των ιδεών της νεωτερικότητας και συνδέει το έλλειμμα της ελευθερίας, της ισότητας και της αδελφότητας με το εγγενές πρόβλημα του συγκεντρωτισμού και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Καταλογίζει στους οικονομικά ισχυρούς και στις ιδεολογικές εμμονές τους την αδυναμία του συγκεντρωτικού μοντέλου να είναι ευνοϊκό για την ανάπτυξη της οικονομίας και την πρέπουσα συνεισφορά των ανθρώπινων πόρων μέσω της απασχόλησης και της παιδείας, επισημαίνει τα όρια και τα εμπόδια τα οποία απορρέουν από τη δογματική αντιμετώπιση της μισθωτής εργασίας και προκρίνει ένα νέο συνεργατικό μοντέλο εργασίας που απελευθερώνει νέες δυνάμεις συλλογικής δημιουργίας.
Η εναλλακτική πρόταση του καθηγητή Λύτρα διέπεται από την αντίληψη ότι η πολιτική ουσίας δημιουργείται, ακόμα και πέραν των γνωστών κομμάτων, στην τοπική αυτοδιοίκηση, την κοινωνία των πολιτών, στους χώρους των συνδικάτων της εργασίας και στις οργανώσεις του συνεργατισμού, όπου μπορεί αποτελεσματικά να συμμετέχει ο πολίτης και να δημιουργεί διεξοδικές λύσεις για τα καθημερινά προβλήματα. Εκεί εστιάζεται η εφαρμογή της αυθεντικής δημοκρατίας, σε αντίθεση με τη συγκέντρωση της εξουσίας και του πλούτου, που επιβάλλει το παρόν σύστημα.
Το βιβλίο προλογίζει ο φίλος Βασίλης Τακτικός. Εκτός από τον 11σέλιδο πρόλογο, περιλαμβάνει τα κεφάλαια:
- Ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα
- Τάξεις και ανισότητα
- Κράτος, κερδοσκοπία και συνεργατισμός
- Η οικονομία των «τριών ισοδύναμων συνεισφορών»
- Ο εκδημοκρατισμός της απασχόλησης: η αυτονομία στην εργασία
- Η «ανενέργεια» της ανεργίας και η πλήρης απασχόληση
- Η πολιτική δημοκρατία: από την άσκηση της δύναμης στη συλλογική απόφαση
- Η παιδεία και η κουλτούρα του 21ου αιώνα: από τον παραγωγικό προγραμματισμό στην ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση
- Η πράσινη αναθέρμανση κα η βιώσιμη ανάπτυξη στον γαλάζιο πλανήτη
- Αντί επιλόγου: η δημοκρατία του κοινωνικού μέλλοντός μας
Ο κ. Τακτικός (Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικής Οικονομίας), αναφορικά με την τοποθέτηση-αντίληψη που καταγράψαμε παραπάνω, επισημαίνει ότι η ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών στο σύνολό της θα μπορούσε να είναι ένας πολύ σοβαρός στόχος για τη δημιουργική επίδραση στην «ενεργό ζήτηση» εργασίας και την «ενεργό προσφορά» προϊόντων και υπηρεσιών με συγκριτικό πλεονέκτημα το μειωμένο κόστος συναλλαγών – λαμβάνοντας υπόψη ότι το μειωμένο κόστος μπορεί να κινητοποιήσει ανενεργούς υλικούς και ανθρώπινους πόρους εκεί όπου δεν μπορεί ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας (σχολάζουσες γαίες, αναξιοποίητα δημόσια και δημοτικά κτίρια και υποδομές).
Το μειωμένο κόστος, αναφέρει ο κ. Τακτικός, προκύπτει κατά τεκμήριο από τη μείωση της διαμεσολάβησης μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή, αφού στην κοινωνική οικονομία ο καταναλωτής γίνεται στην ουσία και παραγωγός μέσα από τη συμμετοχή του σε συνεταιρισμούς και συλλογικές οργανώσεις. Επιπλέον, ο εθελοντισμός και τα κοινωνικά δίκτυα συμβάλλουν στη συγκέντρωση κοινωνικού κεφαλαίου και σε αυτό που ονομάζουμε κοινωνικό μάρκετινγκ, που μειώνει επίσης το κόστος συναλλαγών.
Ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας μπορούν να δουν τις επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας συμπληρωματικά και όχι ανταγωνιστικά, αφού κινούνται στον χώρο όπου δεν υπάρχουν περιθώρια κερδοφορίας και συνεπώς επενδυτικό ενδιαφέρον για εκμετάλλευση των κερδοσκοπικών επιχειρήσεων. Κι αν ο δημόσιος τομέας δεν έχει πρόβλημα με την απαίτηση της κερδοφορίας, εκ των πραγμάτων έχει υψηλό απαγορευτικό κόστος στην αξιοποίηση ανενεργών πόρων. Έτσι, σημαντικοί και κατακερματισμένοι πόροι μένουν εντελώς αναξιοποίητοι. Μέσα από μια ορθολογική προσέγγιση η αξιοποίησή τους από την κοινωνική οικονομία (συνεταιρισμοί και κοινωνικές επιχειρήσεις) θα ωφελούσε τόσο τον δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα, αφού η διεύρυνση της απασχόλησης και της κατανάλωσης έχει θετικές επιδράσεις στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και στο επίπεδο της κατανάλωσης. Αντιθέτως, η αδράνεια των πόρων αυτών έχει αρνητικές επιδράσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας.
Εκτός των άλλων, συνεχίζει ο κ. Τακτικός, πρέπει να επισημάνουμε ότι η ανάπτυξη της πράσινης οικονομίας απαιτεί και την εθελοντική συμμετοχή των πολιτών στην οικοπροστασία αλλά και την οικοανάπτυξη (ενεργειακές κοινότητες, ανακύκλωση στην πηγή, διαχείριση οικοσυστημάτων).
Το σύστημα υγείας χρειάζεται επίσης ενίσχυση της προληπτικής υγείας, όπως και τη μετανοσοκομειακή φροντίδα μεγάλης μερίδας που την έχει ανάγκη και δεν μπορεί να ανταποκριθεί στο υψηλό κόστος της ιδιωτικής βοήθειας στο σπίτι.
Οι πολίτες, οργανωμένοι με τις ποικιλώνυμες οργανώσεις τους, και το Πανελλήνιο Παρατηρητήριο των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια πλατφόρμα συνάντησης, ανταλλαγής ιδεών και προτάσεων, συζήτησης, συναντίληψης και διαμόρφωσης προτάσεων δράσης για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας και τη δημιουργία κέντρου υποστήριξης φορέων κοινωνικής οικονομίας με την προετοιμασία της διοργάνωσης του 2ου Συνεδρίου Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών. Το 1ο Συνέδριο είχε γίνει στην Αθήνα, στις εγκαταστάσεις του Παντείου Πανεπιστημίου, στις 10-12 Ιουνίου 2016, με ευρεία συμμετοχή πολιτών και συλλογικοτήτων.
Η Πανελλήνια Ένωση Συμπράξεων Κοινωνικής Οικονομίας (ΠΕΣΚΟ) και το Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικής Οικονομίας (ΙΝΜΕΚΟ) θα μπορούσαν να υποστηρίξουν μια τέτοια πρωτοβουλία συλλογικοτήτων, ίσως και μέσα στο 2020.
Δημήτρης Μιχαηλίδης
Δημοσιογράφος, συγγραφέας, «Αγρονέα»
Share this post
