Το είδαμε για πρώτη φορά το 2013 μετά τη σύσκεψη για τα αποτελέσματα του Διεθνούς Έτους Συνεργατισμού 2012, το οποίο είχε προκηρύξει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών από το 2009. Το 2009 είχε παραδώσει στον Ο.Η.Ε. την έκτακτη μελέτη του ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (International Labor Organization) για της επιπτώσεις της χρηματιστηριακής κρίσης του 2008 (Lehman Brothers και στεγαστικά δάνεια-φούσκες). Τότε σε ένα σημείο αναφερόταν ότι ομόλογες σχετικά χώρες με ομοειδή οικονομικά σχήματα και τομείς οικονομίας παρουσίαζαν διαφορετική πτώση στο Α.Ε.Π. τους. Μάλιστα παρατηρούσε ότι όσο περισσότερες δομές της κοινωνικής οικονομίας διέθεταν, τόσο μικρότερη ήταν η επίδραση της κρίσης και τόσο μικρότερη ήταν η πτώση στο Α.Ε.Π. της χώρας από τη χρηματιστηριακή κρίση του 2008.

Το Όραμα 2020 είναι ένα αναπτυξιακό σχέδιο για να προωθηθεί το συνεταιριστικό μοντέλο επιχειρηματικής δραστηριότητας. Μέχρι το 2020 ο στόχος του είναι η συνεταιριστική μορφή επιχειρηματικότητας να έχει γίνει: α. η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μορφή επιχειρηματικότητας β. η δομή που θα προτιμάται από τους ανθρώπους και γ. το μοντέλο το οποίο θα απολαμβάνει μία αναγνωρισμένη και ηγετική θέση στην οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Το σημείο εκκίνησης της στρατηγικής για ένα παγκόσμιο συνεταιριστικό μέλλον είναι:

• Οι συνεταιρισμοί διαθέτουν ένα μοντέλο επιχειρηματικής δραστηριότητας το οποίο είναι καλύτερο από αυτό που σήμερα αποτυγχάνει.
• Οι συνεταιρισμοί είναι καλύτεροι επειδή προσφέρουν στα άτομα τη δυνατότητα συμμετοχής στην ιδιοκτησία, η οποία τους καθιστά εγγενώς πιο ελκυστικούς, πιο παραγωγικούς, πιο ωφέλιμους και πιο άμεσα σχετιζόμενους με τον σύγχρονο κόσμο.
• Οι συνεταιρισμοί είναι καλύτεροι επειδή το επιχειρηματικό μοντέλο τους δημιουργεί μεγαλύτερη οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Το Όραμα 2020 εμπίπτει σε ένα πλαίσιο κοινωνικής αλλαγής όπου:

• Η αυξανόμενη ανάδυση της μεσαίας τάξης διασυνδέεται μέσω ενός πλέγματος χιλιάδων δικτύων και αποτελεί την ισχυρότερη κοινωνία των πολιτών. Ως αποτέλεσμα αυτού οι πολίτες θα επιθυμούν να έχουν μεγαλύτερο λόγο για το μέλλον τους από τις προηγούμενες γενιές.
• Η αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι οι διεκδικήσεις και οι ανησυχίες των ανθρώπων σε πολλές και διαφορετικές χώρες συγκλίνουν, καθώς αυτοί έχουν κοινές φιλοδοξίες και κοινά προβλήματα. Η διαπίστωση αυτή θα βρεθεί σε έντονη αντιπαραβολή με την ικανότητα των κυβερνήσεων να παρέχουν δημόσια αγαθά, και ιδιαίτερα εκείνα που σχετίζονται με τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής, με αποτέλεσμα να εμφανιστεί ένα κενό προσδοκιών.
• Η αυξημένη πίεση της κοινωνίας των πολιτών για άμεση συμμετοχή στον πολιτικό στίβο απωθεί το μέχρι σήμερα δίπολο της εξουσίας των κομμάτων και των αγορών.

Μία άμεση ανταπόκριση της ελληνικής κυβέρνησης είναι τα νομοθετικά πλαίσια για την ανάπτυξη της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας και η δημιουργία γενικής γραμματείας Κ.Αλ.Ο. στο υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

Πέραν της νομοθεσίας, η κυβέρνηση φαίνεται ότι αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, ιδιαίτερα μετά από προτάσεις των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, διατηρώντας τις ισορροπίες από μία επιβαλλόμενη σταδιακή μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης με περισσότερες ελευθερίες στην οργανωμένη κοινωνία των πολιτών και στις οργανώσεις της.

Μία τέτοια συνδυασμένη πρωτοβουλία είναι το πιλοτικό πρόγραμμα για τη δημιουργία δύο συνεργατικών σχημάτων (Κοιν.Σ.Επ.) στον πρωτογενή τομέα σε δύο μικρά Κυκλαδονήσια καταρχάς με επιλογή. Σε σύσκεψη που προκλήθηκε από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων (κ. Γιάννης Τσιρώνης) στις 9/2/2018 μετά από αίτημα της Ομοσπονδίας Μικρών Κυκλαδονήσων (Ο.ΣΥ.ΜΙ.Κ., κ. Πασχάλης Συρίγος) με συνεπικούρηση του υπουργείου Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής (κ. Νεκτάριος Σαντορινιός) και του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Κοινωνικής Αλληλεγγύης (κα Αγγελική Πανάγου) συμμετείχε η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (κ. Φιλήμων Ζαννετίδης) και από τα μικρά Κυκλαδονήσια συμμετείχαν οι: κ. Νικόλαος Φωστιέρης (Αμοργός), κ. Αναστάσιος - Νικόλαος Ζώρζος (Σαντορίνη, Θηρασιά), κ. Μανώλης Μαργαρίτης (Νάξος, Κουφονήσια, Σχοινούσα, Ηρακλειά και Δονούσα), κ. Μιχάλης Πετρόπουλος (Ίος), κ. Αναστάσιος Φαρούπος (Αντίπαρος), κ. Στέφανος Βρεττός (Κέα), κ. Αντώνιος Αντωνάκης (Σέριφος), κ. Κωνσταντίνος Βεντούρης (Κίμωλος) κ. Μαράκης Βασίλης (Σίκινος), κ. Ματθαίος Μάνσολας (Άνδρος), κ. Νίκος Νομικός (Σχοινούσα), καθώς και οι: κα Νάγια Παπαλιάγκου (Υπ.Α.Α.Τ.), κ. Ευάγγελος Δήμος (Υ.Να.Ν.Π.), κ. Παναγιώτης Παπαβασιλείου (ΕΛ.Γ.Ο. «Δήμητρα»), κα Βασιλική Κατσίκη (ΕΛ.Γ.Ο., «Δήμητρα»), κ. Φραγκίσκος Ράμφος (Ο.ΣΥ.ΜΙ.Κ.) και ο γράφων (Ο.ΣΥ.ΜΙ.Κ.).

Στη σύσκεψη, αφού συμφωνήθηκαν οι βασικές κατευθύνσεις, διαμορφώθηκε το σχέδιο υλοποίησης που περιλαμβάνει:

• Απογραφή υπάρχοντος δυναμικού (από δημάρχους)
• Ευρεία κοινοποίηση του προγράμματος σε όλα τα μικρά νησιά (σύμφωνα με τα δρομολόγια) και τα μεγάλα νησιά για πληροφόρηση (Φεβρουάριος-Μάρτιος 2018)
• Χρόνο για κοινωνική ζύμωση, ωρίμανση, διαμόρφωση ομάδων τοπικής δράσης (Απρίλιος 2018)
• Προτάσεις των ενδιαφερόμενων ομάδων (πάντα αφορά συλλογική, συνεργατική) και επιλογή καταλληλότερων (Μάιος 2018)
• Διαδικασίες ίδρυσης, ενεργοποίησης Κοιν.Σ.Επ., προγραμματισμού δράσης, μίας ζωικής και μίας γενικότερα αγροτικής κατεύθυνσης (Ιούνιος, Ιούλιος, Αύγουστος και Σεπτέμβριος 2018)
• Κανονική παραγωγική λειτουργία πιλοτικών δομών (Οκτώβριος 2018-Μάιος 2019)
• Συμπληρωματικές πολυλειτουργικές δραστηριότητες των μελών των Κοιν.Σ.Επ. (Ιούνιος, Ιούλιος και Αύγουστος 2019)
• Εξαγωγή συμπερασμάτων, διάχυση αποτελεσμάτων, θεσμικές ρυθμίσεις.
• Περιστασιακές συσκέψεις παρακολούθησης πορείας του πιλοτικού έργου

Μετά τη σύσκεψη, όπως ανακοινώθηκε, ο κ. Γιάννης Τσιρώνης δήλωσε: «Η συνεργατική οικονομία αποτελεί τον μοχλό ανάπτυξης μίας οικονομίας με βιώσιμα χαρακτηριστικά, που θα μας απομακρύνει από την κρίση. Με το πρόγραμμα αυτό στα μικρά Κυκλαδονήσια μας συνδυάζουμε τα οφέλη της συνεργατικής οικονομίας με τον πρωτογενή τομέα. Η αξιοποίηση δε των σχολαζουσών γαιών θα μειώσει το κόστος στην εισαγωγή ζωοτροφών, μειώνοντας σημαντικά το συνολικό κόστος παραγωγής. Ο αρχικός σχεδιασμός αφορά σε δύο μονάδες παραγωγής, μίας ζωικής και μίας φυτικής».

Παράλληλα με τη νομοθεσία και στα πλαίσια ενός κράτους δικαίου οι πολίτες φαίνεται ότι αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για τη δημιουργία συνεργατικών σχημάτων για να αναλάβουν τις τύχες τους (αφού μοιάζει ότι κανένας δεν τους φροντίζει ή, ακόμα χειρότερα, φαίνεται ότι θέλουν να τους χρησιμοποιήσουν μόνο για ιδιοτελείς σκοπούς).

Στην Κατερίνη μία ομάδα εργαζομένων σήμερα στην καθαριότητα δημοσίων κτιρίων με πολλά προβλήματα χρηματοδότησης της εξαρτημένης εργασίας από το δημόσιο αποφάσισαν να προχωρήσουν στην αξιοποίηση των νέων ευκαιριών επιχειρηματικής δράσης. Αφού το δημόσιο δεν μπορεί να είναι εργοδότης τους και με όχι επαρκώς ανεκτό το «περιβάλλον» εργασίας στους ιδιώτες εργολάβους καθαριότητας, μοιάζει να είναι μονόδρομος η δημιουργία από τους ίδιους του… εργοδότη τους! Με αυτό το σκεπτικό και αφού η σύγχρονη νομοθεσία το προβλέπει, οι σημερινοί εργαζόμενοι με εξαρτημένη σχέση εργασίας θα μπορούσαν να συστήσουν ένα νέο νομικό πρόσωπο με τη μορφή κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης (Κοιν.Σ.Επ.) τον «εργοδότη» τους.

Το νέο αυτό νομικό πρόσωπο, η Κοιν.Σ.Επ., θα βρίσκει τις δουλειές και θα τις αναλαμβάνει με τη διαδικασία της δημόσιας σύμβασης και ακολούθως θα προσλαμβάνει εργαζομένους κύρια από τα μέλη της για την εκτέλεση του συμβληθέντος έργου, τους οποίους και θα πληρώνει ως κανονικούς εργαζομένους. Μία τέτοια Κοιν.Σ.Επ. θα μπορούσε τόσο να αναλάβει, μετά από τις τυπικές διαδικασίες, το αντικείμενο της προηγούμενης εργασίας, όσο και νέες συμβάσεις και στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Επίσης θα μπορούσε να αναλάβει και οποιαδήποτε άλλη εργασία θα ήθελε και προβλέπεται στο καταστατικό του νομικού προσώπου, το οποίο καταστατικό μπορεί να συμπληρωθεί πολύ εύκολα και γρήγορα. Αρκεί να υπάρχει διάθεση για εργασία.

Οι Κοιν.Σ.Επ. είναι συνεταιρισμοί. Όλοι οι συνεταιρισμοί καλύπτουν κάποια υπαρκτή ανάγκη και δεν είναι κερδοσκοπικοί (δεν παράγουν κέρδη, τυχόν υπόλοιπο χρημάτων στο τέλος μίας χρήσης είναι απλώς «περίσσευμα»), αλλά είναι κανονικές επιχειρήσεις. Οι συνεταιρισμοί μπορούν να διακριθούν σε συνεταιρισμούς που καλύπτουν την ανάγκη για κοινή προμήθεια κάποιων αγαθών ή υπηρεσιών (συνήθως αστικοί, καταναλωτικοί, προμηθευτικοί κ.λπ.), σε συνεταιρισμούς που καλύπτουν την ανάγκη για διάθεση των παραγόμενων προϊόντων (συνήθως αγροτικοί) και σε συνεταιρισμούς που καλύπτουν την ανάγκη για εργασία των μελών τους (συνήθως Κοιν.Σ.Επ., Κοι.Σ.Π.Ε., συνεταιρισμοί εργαζομένων κ.λπ.). Εάν μία ομάδα ανθρώπων έχει «ανάγκη» για πραγματοποίηση κερδών, τότε οι συνεταιρισμοί δεν είναι το καταλληλότερο σχήμα. Ίσως θα έπρεπε αυτή η πολυμετοχική συλλογικότητα να σκεφθεί για Ι.Κ.Ε., για Ε.Π.Ε., για Α.Ε., για Α.Μ.Κ.Ε. κτλ. της ιδιωτικής οικονομικής και όχι για συνεργατισμό (συνεταιρισμό).

Δημήτρης Μιχαηλίδης,
Δημοσιογράφος στα «Αγρονέα»

Share this post