«Η θεσμοθέτηση της κοινωνικής οικονομίας είναι η αναγκαία συνθήκη για την τοπική ανάπτυξη και για την πρόοδο των Δήμων», υπογράμμισε ο κ. Βασίλης Τακτικός (Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικής Οικονομίας, ΙΝΜΕΚΟ) στο σεμινάριο για τους θεσμούς της κοινωνικής οικονομίας στην Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης (Πλατανιάς, Χανιά, 8 και 9/3/2019).
Στον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι γνωστό ότι μετά την κρίση μειώθηκε η χρηματοδότηση στο 40% του προϋπολογισμού που υπήρχε πριν από την κρίση. Δεδομένων των ανελαστικών υποχρεώσεων της λειτουργίας και της μισθοδοσίας, οι περικοπές έγιναν κυρίως στα αναπτυξιακά έργα και στις προσλήψεις προσωπικού για τη λειτουργία τέτοιων υποδομών. Πολλές υποδομές, κτίρια και δημόσιοι χώροι μένουν ανενεργοί.
Αυτοί οι ανενεργοί υλικοί πόροι του Δημοσίου θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν με δομές κοινωνικών συμπράξεων της τοπικής αυτοδιοίκησης με επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας για να αποδώσουν εισόδημα και υπηρεσίες. Δεδομένου μάλιστα ότι οι υφιστάμενες υλικές και ανθρώπινες υποδομές είναι αδύνατον να αξιοποιηθούν με την περαιτέρω διεύρυνση της μισθωτής εργασίας στο Δημόσιο και στους Δήμους, είναι αναγκαίες οι συνέργειες με τις επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας ως μόνη εναλλακτική συνθήκη στην παραγωγική ανασυγκρότηση και την απασχόληση. Κι αυτό οφείλεται στη δυνατότητα της επιχειρηματικότητας της κοινωνικής οικονομίας να στηρίζεται στο κοινωνικό συνεργατικό κεφάλαιο κάθε περιοχής, στις επενδύσεις και τις συγχρηματοδοτήσεις από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και το ΕΣΠΑ, με το πλεονέκτημα της κοινωνικής συμμετοχής, που συγκροτεί κοινωνικό κεφάλαιο. Για παράδειγμα, οι επιδοτήσεις ανεργίας μπορούν σε μεγάλο βαθμό να γίνουν επιδοτήσεις για επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας.
Συγκεκριμένα, η τοπική αυτοδιοίκηση έχει το πλεονέκτημα να διαθέτει ανενεργούς πόρους: κτίρια και αγροκτήματα, σχολάζουσες γαίες, δασικές εκτάσεις, πάγιο εξοπλισμό και κτιριακές εγκαταστάσεις. Για τον σκοπό αυτό χρειάζεται σχέδιο και ένα μεταβατικό πρόγραμμα της κοινωνικής οικονομίας.
Στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης μπορεί να ξεκινήσει από ένα μοντέλο καταγραφής διαθέσιμων κυρίως ανενεργών πόρων, καταγραφής αναγκών και διαθέσιμων ανθρώπινων πόρων και επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας σε κάθε περιοχή ώστε να μπορούν οι φορείς κοινωνικής οικονομίας να αναλάβουν δράση ή ακόμα και να δημιουργηθούν νέες συνεργατικές (συνεταιριστικές) δομές.
Επιπλέον, σε αυτή την υπόθεση οφείλεται η προώθηση της δημόσιας διαβούλευσης ως απαραίτητης προϋπόθεσης για να δημιουργηθούν «τοπικές κοινωνικές συμπράξεις» με την τοπική αυτοδιοίκηση με στόχο τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων για κοινωνική συναίνεση και ταυτόχρονα ένα αξιοκρατικό σύστημα της κοινωνικής οικονομίας.
Στρατηγικοί στόχοι αυτής της πολιτικής για την κοινωνική οικονομία είναι αφενός η ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών των Δήμων –και της κοινωνικής πολιτικής του– και αφετέρου η ενίσχυση με εναλλακτικά μέσα των κοινωνικών υπηρεσιών και της τοπικής απασχόλησης.
Το μεταβατικό πρόγραμμα με αιχμή τις «τοπικές κοινωνικές συμπράξεις» είναι η προαπαιτούμενη διαδικασία για να αναπτυχθεί το λεγόμενο «οικοσύστημα» της κοινωνικής οικονομίας σε κάθε τόπο. Πρόκειται για ξεχωριστό οικοσύστημα σε κάθε τόπο. Σήμερα διοικητικά, μετά τον Καλλικράτη, κάθε τόπος συμπίπτει σε γενικές γραμμές με έναν Δήμο.
Τόπος είναι μια περιοχή με κοινά γεωγραφικά χαρακτηριστικά (μια πεδιάδα, ένα βουνό, ένα νησί, μια κοιλάδα), με κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά (όχι εθνολογικά, αλλά οπωσδήποτε πολιτιστικά) και κοινή πίστη σε ένα κοινό μέλλον. Ο δάσκαλος τoυ σχολείου που πληρώνεται από τον τοπικό Δήμο, ίσως με μεταφορά πιστώσεων από την κεντρική κυβέρνηση, ανάλογα με τα παιδιά που υπάρχουν, ακόμα και με βάση κάποιας μορφής voucher, αισθάνεται ως μέλος του τόπου και αντιλαμβάνεται ότι έχει κοινό μέλλον με την υπόλοιπη κοινωνία. Όταν πληρώνεται από την κεντρική κυβέρνηση, και μάλιστα χωρίς σύστημα αξιολόγησης στο οποίο θα μετείχαν οι τοπικοί χρήστες των υπηρεσιών του, λειτουργεί «διαλυτικά» για τον τόπο και για την τοπική κοινωνία.
Μπορούμε να σκεφτούμε πάρα πολλές περιπτώσεις όπου αντίστοιχοι δρώντες, μισθοδοτούμενοι και εξαρτώμενοι από κέντρα εξουσίας εκτός της τοπικής κοινότητας –μερικοί και από περίεργα κέντρα οικονομικής εξάρτησης, ΜΚΟ, funds, ιδρύματα και άλλα νόμιμα αλλά πολύ περίεργα–, δρουν διαλυτικά για την τοπική κοινωνία, που θεωρητικά καλούνται να εξυπηρετήσουν και να υπηρετήσουν.
Και ο κ. Τακτικός (210 8813760, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.) συνέχισε: Η προτεινόμενη καταγραφή μπορεί να λειτουργήσει ως διαγνωστικό εργαλείο αναγκών των δημοτικών συμβουλίων των Δήμων και άλλων τοπικών φορέων για την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής.
Αποβλέπει στη βελτίωση της εικόνας της περιοχής μέσα από την ανάδειξη διαθέσιμων πόρων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον ώστε να αυξηθεί το συμπληρωματικό εισόδημα και να ανακοπεί η μετανάστευση των κατοίκων, με στόχο την ήπια και αειφόρο ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή και με βάση τα ποιοτικά τοπικά προϊόντα – επισημαίνεται ότι ως ποιότητα χαρακτηρίζεται η ικανοποίηση των νόμιμων και ηθικών προσδοκιών του πελάτη.
Η καταρχάς καταγραφή των διαθέσιμων πόρων συνιστάται επίσης για τον συντονισμό και την κινητοποίηση των ανθρώπινων πόρων, προσφέροντας τη δυνατότητα πυροδότησης του ενδιαφέροντος του δραστήριου νεανικού δυναμικού και των τοπικών κοινωνιών στο σύνολό τους για την εισαγωγή νέων πρωτότυπων στοιχείων στα τοπικά πολιτιστικά δρώμενα με αποτέλεσμα τη σύσφιξη των κοινωνικών δεσμών και των κοινωνικών δικτύων.
Κάθε Δήμος σε μια σύγχρονη κοινωνία έχει το δικό του μερίδιο ευθύνης στην ενίσχυση του κοινωνικού μισθού, σε αγαθά και υπηρεσίες και οι πολίτες έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται αυτή την ευθύνη για εκείνους που βγαίνουν μπροστά να τον εκπροσωπήσουν.
Η Εκκλησία ως συνολική δομή έχει τη μεγαλύτερη και πλουσιότερη παράδοση του κοινοτισμού, που είναι προϋπόθεση αλληλεγγύης και κοινωνικής εμπιστοσύνης στο δύσκολο έργο του συνεργατισμού. Ξεκίνησε και λειτούργησε μέσα στους αιώνες μέσα από τις κοινότητες. Γι’ αυτό, όπου έχει μπει μπροστά φορέας της Εκκλησίας, έχουμε τα καλύτερα και μαζικότερα παραδείγματα κοινωνικής οικονομίας σε πολλές περιοχές. Όπως και στο Κολυμπάρι Πλατανιά Χανίων, όπου ο μακαριστός Ειρηναίος λειτούργησε ως σπινθήρας ανάφλεξης, ενδυνάμωσης και ενεργοποίησης του κοινωνικού κεφαλαίου, που μεγαλούργησε, ακόμα και στην εξασφάλιση ναυτιλιακών συγκοινωνιών.
«Το μήνυμα αλληλεγγύης, εμπιστοσύνης και ενότητας της κοινότητας που χαρακτηρίζει την Εκκλησία ταιριάζει με το πρότυπο του συνεργατισμού και της αλληλεγγύης, που είναι αναγκαίος όρος για τις εφαρμογές της κοινωνικής οικονομίας», ολοκλήρωσε ο κ. Τακτικός στο σεμινάριο για τους θεσμούς, τις εφαρμογές και τις πολιτικές για την κοινωνική οικονομία, που οργάνωσε η Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης (ΟΑΚ) και η Πανελλήνια Ένωση Συμπράξεων Κοινωνικής Οικονομίας (ΠΕΣΚΟ) στις 8 και 9 Μαρτίου.
Δημήτρης Μιχαηλίδης
Δημοσιογράφος, «Αγρονέα»
Share this post
