Στις 15 Οκτωβρίου 2018 στις 12:00 στο κτίριο της Icomos (Πειραιώς 73, Αθήνα) ο Κτηνοτροφικός Σύλλογος Περιφέρειας Αττικής «Άγιος Γεώργιος» (210 2400242, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.) σε συνεργασία με τη Λέσχη Αρχιμαγείρων Αττικής (210 3315649) οργανώνουν σεμνή εκδήλωση για την αγρότισσα.
Με την ευκαιρία αυτή συζητήσαμε με την κα Μάγδα Κοντογιάννη, γραμματέα του Κτηνοτροφικού Συλλόγου Αττικής, που την είδαμε σε πάρα πολλές εκδηλώσεις τυροκόμησης, σε μια προσπάθειά της, όπως μας είπε, να φέρει κοντά αστούς και κτηνοτρόφους μέσω της γνώσης της παραγωγής τροφής ώστε να διαμορφωθούν «βιώσιμες κοινωνίες με συνεργασία».
Η 15η Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα της Αγρότισσας, είναι μια ακόμα ευκαιρία να έρθει στο προσκήνιο ο σημαντικός ρόλος της αγρότισσας στην αγροτική παραγωγή, με το σύνολο των ιδιοτήτων και των σχέσεων που συνδέονται με αυτό τον ρόλο.
Η Παγκόσμια Ημέρα της Αγρότισσας καθιερώθηκε για πρώτη φορά το 1996 από την 4η Παγκόσμια Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τις γυναίκες, που πραγματοποιήθηκε στο Πεκίνο το 1995. Το νόημα αυτής της μέρας είναι να δώσει στις αγρότισσες τη δύναμη να διεκδικήσουν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, ειδικότερα το δικαίωμα στην ανάπτυξη, την υγεία και την ευμάρεια, τη διατροφή και την ένδυση, τη στέγαση και την ιατρική φροντίδα.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι πρώτες καλλιέργειες και οι πρώτες εκτροφές οφείλονται κυρίως στο γυναικείο τμήμα της αρχικής οικογένειας. Αλλά και σήμερα η διατροφή της οικογένειας στηρίζεται κυρίως στις γνώσεις που έχει κρυμμένες στα στήθια της η γυναίκα. Βέβαια η καλλιέργεια και η εκτροφή είναι καθαρά πολιτιστικές πράξεις και σε αυτό ακόμα και σήμερα διακρίνεται κυρίως το γυναικείο τμήμα του αγροτικού πληθυσμού.
Η κα Κοντογιάννη (6906 962549) μάς λέει: «Η Παγκόσμια Ημέρα της Αγρότισσας γιορτάζεται φέτος σε ένα δραματικά μεταβαλλόμενο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον. Οι παλιές ισορροπίες έχουν χαθεί και η παγκόσμια κοινότητα προσπαθεί να βρει νέες για να στηρίξει την πορεία της και την ανάπτυξή της. Ο αγροτικός τομέας, σημαντικός στυλοβάτης της πραγματικής οικονομίας, ιδιαίτερα στην πατρίδα μας, επηρεάζεται άμεσα και χρειάζεται δυναμικές μεταβολές με βάση τα νέα δεδομένα ώστε να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις.
Στον Κτηνοτροφικό Σύλλογο κινούμαστε σε δύο κατευθύνσεις: Εσωτερικά με τα μέλη μας, με την εκπαίδευση, την ενημέρωση και την κατάρτιση και εξωτερικά με τους αστούς που μας περιβάλλουν, με την ενημέρωση σε ανοιχτές εκδηλώσεις και σε εκθέσεις ώστε να διαμορφωθούν συνθήκες για βιώσιμες κοινωνίες με συνεργασία.
Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον ο ρόλος της Ελληνίδας αγρότισσας αναδεικνύεται περισσότερο καίριος από ποτέ. Η Ελληνίδα αγρότισσα, αθόρυβος ήρωας της υπαίθρου για πολλές δεκαετίες, πρέπει να προσεγγίσει την αστή γυναίκα στο πολιτιστικό και διατροφικό επίπεδο και να “εξαναγκάσει” τους άντρες, αγρότες και αστούς, σε εποικοδομητική συνεργασία».
Η Ελληνίδα αγρότισσα μπορεί σήμερα να στηρίξει την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα με τον πολυλειτουργικό ρόλο του τόσο στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων, όσο και στη μεταποίηση σε μικρές μονάδες (οικοτεχνία) και στην παροχή υπηρεσιών τουρισμού (ενδιαίτηση, διατροφή κ.λπ. αγροτουρισμού). Η δράση της είναι πολύτιμη όσο πάντοτε.
Σε παγκόσμια κλίμακα οι γυναίκες είναι αυτές που παράγουν πάνω από τα μισά τρόφιμα, 98% στην Αφρική, 60% στην Ασία, 30-40% στη Λατινική Αμερική και στις δυτικές χώρες. Με τους κήπους τους, πολυσύνθετα οικοσυστήματα, διαχειρίστριες ολόκληρου του πλανήτη, φρουροί της βιοποικιλότητας.
Γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα της Αγρότισσας σε μια συγκυρία όπου στον αγροτικό τομέα στην Ελλάδα και στις χώρες-μέλη της Ε.Ε. δεν είναι όλα ρόδινα, με τη βαθμιαία συρρίκνωση του πρωτογενούς τομέα, με ό,τι μπορεί αυτό να συνεπάγεται, και ας ισχυρίζονται ορισμένοι ότι βλέπουν επιστροφή στην αγροτιά.
Η Ελληνίδα αγρότισσα, νέα, μεσόκοπη, ηλικιωμένη, δίνει καθημερινά τον δικό της αγώνα ως αφανής ήρωας της υπαίθρου, σίγουρα πιο κουρασμένη και ταλαιπωρημένη, αλλά με μεγάλη αξιοπρέπεια και μεγάλη προσφορά.
Σήμερα προχωράμε στον δρόμο της ερήμωσης της υπαίθρου, που, από ό,τι αντιλαμβανόμαστε σήμερα, ήταν πολιτική επιλογή των αστικών κυβερνήσεων. Η πολιτεία και οι τοπικές κοινωνίες οφείλουν να ενισχύσουν τη γυναίκα της υπαίθρου να αποκτήσει ενδιαφέροντα, να βγαίνει από το σπίτι, και όχι μόνο για καφέ, για να ξεφύγει από τα «πρωινάδικα» και τα «μεσημεράδικα» της αστικής τηλεόρασης και να δείξει τις πραγματικές ικανότητές της τόσο σε κοινωνικά και πολιτιστικά θέματα, όσο και σε θέματα που ενισχύουν οικονομικά την ίδια και την οικογένειά της.
«Οι γυναικείοι συνεταιρισμοί και η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά, στην τοπική αυτοδιοίκηση και στον πολιτισμό δείχνουν τον δρόμο» (Α. Ροσμαράκη, Χανιά). Αλλά και στη διοίκηση οι γυναίκες, αφού κατορθώνουν να συντηρούν την οικογένεια με όσα χρήματα εισρέουν και αφού κρατούν την οικογένεια υγιή, δραστήρια και παραγωγική, ίσως είναι καλύτερες διοικητικά από κάθε άλλον.
Η γυναίκα της υπαίθρου με την ευαισθησία, τη δεξιοτεχνία, την εργατικότητα και το λεπτό γούστο που τη διακρίνει συνεχίζει την παράδοση στον πολιτισμό, στην υφαντική, στο κέντημα, το πλέξιμο, φτιάχνει χειροτεχνήματα με χαρακτηριστικά της τοπικής λαϊκής τέχνης.
Οι αγρότισσες ζώντας και δημιουργώντας στο χωριό αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της υπαίθρου, έναν θετικό πυρήνα παραμονής του πληθυσμού ώστε να μην ερημώνει ο τόπος. Έχουμε ακούσει ότι εάν έχεις 30 άντρες, έχεις 30 άντρες και αν τους οργανώσεις, ίσως να έχεις έναν λόχο. Εάν έχεις 30 γυναίκες, έχεις ένα χωριό!
Ας δούμε όμως επιγραμματικά μερικούς από τους πολλαπλούς ρόλους της αγρότισσας. Σύζυγος, μητέρα, εργάτρια, κόρη και νοσοκόμα για τους ανήμπορους και ηλικιωμένους. Αλλά και μια ζεστή αγκαλιά φιλοξενίας για τους επισκέπτες. Εργάζεται δίπλα στον άντρα της στο χωράφι και τα βράδια ασχολείται με τις δουλειές του σπιτιού. Και είναι άριστη νοικοκυρά.
Χρησιμοποιώντας για «προζύμι» τις παραδοσιακές συνταγές της γιαγιάς, προσθέτοντας και τη δική της φαντασία και το μεράκι της, αλλά και τα αγνά προϊόντα της ελληνικής γης, παράγει αριστουργήματα. Με όλη αυτή την κρίση που διέρχονται σήμερα οι ηθικές αξίες, η γυναίκα της υπαίθρου εξακολουθεί να κρατά ενωμένη (την οικογένεια;) και να μεταφέρει την παράδοση και τις πολιτιστικές αξίες μας στις νεότερες γενιές.
«Το μέλλον και η πορεία της αγροτικής κοινωνίας θα είναι διαφορετικά αν ακουστεί η γυναικεία άποψη, που περιέχει ρεαλισμό για το σήμερα, διορατικότητα για το αύριο, ευαισθησία για ό,τι ζούμε και μας περιβάλλει, τρυφερότητα για ό,τι αγαπούμε. Αναγκαία στοιχεία για την ποιότητα της ζωής μας στις σκληρές συνθήκες της υπαίθρου» (Α. Μπασιά, Χανιά).
Ο καθοριστικός ρόλος των γυναικών και των κοριτσιών για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των αγροτικών νοικοκυριών και των κοινοτήτων, τη βελτίωση των βιοτικών πόρων της υπαίθρου και τη γενική ευημερία αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο. Οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού στον τομέα της γεωργίας, συμπεριλαμβανομένης της ανεπίσημης εργασίας, και εκτελούν το μεγαλύτερο μέρος της απλήρωτης φροντίδας και της οικιακής εργασίας σε οικογένειες και νοικοκυριά στις αγροτικές περιοχές. Οι αγρότισσες συμβάλλουν σημαντικά στη γεωργική παραγωγή, την επισιτιστική ασφάλεια, τη διατροφή και τη διαχείριση της ανθεκτικότητας απέναντι στην κλιματική αλλαγή.
Οι γυναίκες και τα κορίτσια στις αγροτικές περιοχές πλήττονται δυσανάλογα από την πολυδιάστατη φτώχεια. Τα ποσοστά φτώχειας στις αγροτικές περιοχές στις περισσότερες περιφέρειες είναι υψηλότερα από εκείνα των αστικών περιοχών. Ωστόσο η μικρής κλίμακας γεωργία παράγει σχεδόν το 80% των τροφίμων στην Ασία και την υποσαχάρια Αφρική και υποστηρίζει τη διαβίωση περίπου 2,5 δις ανθρώπων.
Οι αγρότισσες μπορούν να είναι εξίσου παραγωγικές και επιχειρηματικά δραστήριες όσο και οι άντρες, αλλά έχουν μικρότερη πρόσβαση στη γη, στις πιστώσεις, στις γεωργικές εισροές, στις αγορές και στην αγροδιατροφική εφοδιαστική αλυσίδα αξίας και πετυχαίνουν χαμηλότερες τιμές για τις καλλιέργειές τους.
Τα διαρθρωτικά εμπόδια και τα κοινωνικά πρότυπα που εισάγουν διακρίσεις εξακολουθούν να περιορίζουν τη δύναμη λήψης αποφάσεων και την πολιτική συμμετοχή των γυναικών στα αγροτικά νοικοκυριά και στις κοινότητες. Οι γυναίκες και τα κορίτσια στις αγροτικές περιοχές δεν έχουν ισότιμη πρόσβαση σε παραγωγικούς πόρους, δημόσιες υπηρεσίες (όπως στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη), ενώ μεγάλο μέρος της εργασίας τους παραμένει «αόρατο» και απλήρωτο.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, με λίγες εξαιρέσεις, οι γυναίκες της υπαίθρου βρίσκονται σε χειρότερη μοίρα απ’ ό,τι οι αγρότες και οι γυναίκες των αστικών περιοχών και αντιμετωπίζουν δυσανάλογα τη φτώχεια, τον αποκλεισμό και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (un.org).
Η πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με την κα Μάγδα Κοντογιάννη τέλειωσε με πρόσκληση στις 15 Οκτωβρίου 2018 στις 12:00 στην Πειραιώς 73, Αθήνα, όπου σε συνεργασία με τη Λέσχη Αρχιμαγείρων Αττικής οργανώνουν σεμνή εκδήλωση για την αγρότισσα.
Δημήτρης Μιχαηλίδης,
Δημοσίως γράφων-«ΑγροΝέα»
Share this post
