Κάποιοι οραματιστές πρότειναν εν πνεύμα ρεαλισμού μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο να δημιουργηθεί ένα σύστημα συν-διαχείρισης του κυρίου αντικειμένου της διαμάχης ώστε να σταματήσουν οι πόλεμοι, που κατέστρεφαν την Ευρώπη και είχαν ως πόλο αντιπαλότητας τη Γαλλία και τη Γερμανία. Η διαμάχη αφορούσε την κυριαρχία της κοιλάδας του Ρουρ με τα κοιτάσματα σιδήρου και άνθρακα, η οποία κόστισε εκατομμύρια νεκρούς και πολλά χρόνια πολέμων.

Έτσι, δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα & Χάλυβα (ΕΚΑΧ), για την αναδυόμενη τότε νέα ενεργειακή επανάσταση, την ατομική, η Κοινότητα ΕΥΡΑΤΟΜ και για να επιλύονται οι διαφορές μεταξύ των συμβαλλομένων το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Το 1958 τα κράτη-μέλη αποφάσισαν να διευρύνουν τα κοινά τους δημιουργώντας την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ, για τους αγγλομαθείς Common Agricultural Policy, CAP) Η ΚΓΠ δεν ήταν ποτέ Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), δηλαδή για τους αγρότες, από κοινωνιολογική άποψη. Ήταν πάντα και είναι ακόμα και σήμερα Κοινή Γεωργική Πολιτική, μια οικονομίστικη διάθεση χρημάτων στον αγροτικό τομέα και όχι στον αγροτικό κόσμο / στους αγρότες – καθόσον χρήματα έπαιρναν μεγαλοκτηματίες, εξαγωγικές εταιρίες, αεροδρόμια, μοναστήρια κ.ά.

Μάλιστα αξίζει να επισημανθεί ότι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που χειρίζεται την ΚΓΠ, συνήθως αναφέρεται ο όρος «παραγωγός» και όχι «αγρότης», που ίσως στο μυαλό κάποιων είναι το ίδιο. Όμως ακόμα και ο μεγαλοτραπεζίτης Βγενόπουλος θα μπορούσε να γίνει παραγωγός αν ήθελε να αγοράσει ή να νοικιάσει 10.000 στρέμματα και να καλλιεργήσει ντομάτες, λαμβάνοντας τις επιδοτήσεις της ΚΓΠ χωρίς να είναι ποτέ αγρότης.

Όλες οι Κοινότητες αφορούσαν μόνο οικονομικές σχέσεις. Όχι ανθρώπινα δικαιώματα ή άλλα μη συμφωνημένα. Για τα ανθρώπινα δικαιώματα υπάρχει το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Και μια που το θίγουμε, δεν υπάρχει πουθενά στην Ε.Ε. συμφωνία για τους πρόσφυγες ή τους μετανάστες. Η κορόνα «Πού είναι η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη;» για τον κατακλυσμό λαθρομεταναστών είναι χωρίς νόημα. Γι’ αυτό και δεν παθαίνουν τίποτε όσοι δεν δέχονται μετανάστες στη χώρα τους.

Επιστρέφουμε. Αργότερα δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και σιγά σιγά φτάσαμε στο σημερινό πολύπλοκο οικοδόμημα που περιβλήθηκε και με πολιτικές εξουσίες, στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στον αγροτικό τομέα διατίθενται χρήματα από την Ε.Ε. Ο προϋπολογισμός της γεμίζει από ένα ποσοστό του ΦΠΑ, από κάποιους δασμούς και από ένα ποσοστό του ΑΕΠ του κάθε κράτους. Παλαιότερα η ΚΓΠ έπαιρνε το 45%, σήμερα το 38% ή λιγότερο, από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε.

Η ΚΓΠ είναι στην ουσία ο μηχανισμός διανομής των διαθέσιμων χρημάτων σε όσους θέλουμε να τα δώσουμε (εμείς οι Ευρωπαίοι) με κάποιες  παραδοχές. Τα χρήματα είναι ο αριθμητής στο κλάσμα των επιδοτήσεων και η μέθοδος ο παρονομαστής. Έτσι, οι διάφορες περίοδοι της ΚΓΠ ήταν κατά σειρά:

1. Στην α’ περίοδο της ΚΓΠ ο παρονομαστής ήταν τα κιλά αγροτικού προϊόντος. Αιτιολογία: η ανάγκη για παραγωγή αγροτικών προϊόντων.
2. Στη β’ ήταν τα στρέμματα ή τα κεφάλια των ζώων ή τα δέντρα. Αιτιολογία: η ισότητα σε ομόλογους καλλιεργητές.
3. Στη γ’ ήταν τα «ιστορικά δικαιώματα», δηλαδή το άθροισμα των επιδοτήσεων των 3 τελευταίων ετών διά του 3 για κάθε χρόνο και παραλλαγές του. Αιτιολογία: η απλούστευση των διαδικασιών.
4. Στη δ’ περίοδο (2014-2020) ήταν ένα νοθευμένο με ισχυρά ιστορικά δικαιώματα ενιαίο νούμερο ανά περιοχή – η Ελλάδα είχε επιλέξει 3 περιοχές: βοσκότοπους, αροτραίες και δενδρώδεις. Αιτιολογία: η προστασία του πλανήτη. Γι’ αυτό όλα αναφέρονται σε στρέμματα, και μόνο όσα προϊόντα ήταν στρατηγικά –στην Ελλάδα η έννοια ξεχείλωσε πάρα πολύ– είχαν συνδεδεμένη ενίσχυση. Οι επιδοτήσεις των αγροτών δίνονται όχι για να παράγουν αγροτικά προϊόντα, αλλά επειδή φροντίζουν το περιβάλλον του πλανήτη μας (το 75% της επιφάνειας της Ε.Ε.) και προσφέρουν δωρεάν δημόσια αγαθά, δηλαδή πόσιμο νερό, καθαρό αέρα και όμορφο τοπίο.
5. Στην ε’ περίοδο (2021-2027), που είναι μπροστά μας και λόγω εκλογών και άλλων δυσκολιών (π.χ. Brexit) δεν φαίνεται να μπορεί η ΚΓΠ να εφαρμοστεί πριν από το 2023, υπάρχουν διάφορα σενάρια:

Ξεκινάμε με την αιτιολογική βάση: Θα είναι το περιβάλλον (πόσα στρέμματα φροντίζουν οι αγρότες) ή η διατροφική ασφάλεια (άρα σημαντική η μεγαλύτερη παραγωγή τροφίμων) ή η απασχόληση (όσο περισσότεροι εργαζόμενοι, τόσο περισσότερα λεφτά) ή η επιχείρηση (πόσα λεφτά παίρνει η κάθε αγροτική εκμετάλλευση) ή το εισόδημα (καθαρά κοινωνιολογική οπτική που ενσωματώνει ορεινές περιοχές ή/και νησάκια); Ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι η ελληνική πλευρά είναι προετοιμασμένη επαρκώς και με επαρκή στατιστικά στοιχεία για να υποστηρίξει επιλογές και συμμαχίες;

Πρώτο είναι το θέμα του αριθμητή, δηλαδή πόσα θα είναι τα διαθέσιμα λεφτά συνολικά και ανά κράτος, ειδικότερα τώρα που έχουν μπει και άλλα κράτη και φαίνεται ότι θα φύγει το Ηνωμένο Βασίλειο (για την Ε.Ε. δεν υπάρχει Μεγάλη Βρετανία, διότι παραιτήθηκε του ονόματος η χώρα όταν έκανε αίτηση και ήδη υπήρχε περιφέρεια με το όνομα Βρετάνη στη Γαλλία. Αλλά οι Γάλλοι είχαν ικανούς πολιτικούς, με μυαλό, όχι σαν άλλους).

Δεύτερο είναι το θέμα του παρονομαστή, δηλαδή ο τρόπος διανομής των χρημάτων, ο οποίος θα είναι ανάλογος της αιτιολογίας. Αν είναι το περιβάλλον (στρέμματα), τότε προκύπτει το θέμα της εξωτερικής σύγκλισης, δηλαδή αν θα υπάρχει το ίδιο ποσό ενίσχυσης για οποιοδήποτε στρέμμα. Και τότε προκύπτει το ζήτημα «Γιατί η συντεχνία των δασαρχών δεν επιτρέπει να χαρακτηριστούν τα δάση μας βοσκήσιμα χωρίς να αποχαρακτηριστούν από δάση, αλλά με επιστημονικά τεκμηριωμένα σχέδια βόσκησης;». Αν είναι η απασχόληση, τότε ίσως θα πρέπει να «τελειώσουμε» κοινωνικά όλους εκείνους τους αγρότες που απασχολούν αδήλωτους εργάτες και φαίνεται ότι ανά δηλωμένο απασχολούμενο εισπράττουμε τεράστια ποσά ενισχύσεων. Αν είναι η επιχείρηση, πρέπει να ξεκαθαριστεί ποιοι είναι οι επιχειρηματίες αγρότες και ποιοι οι «λαθραίοι» του αγροτικού χώρου.

Αλλά θα επανέλθουμε, διότι στη 1/11/19 το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων –που μοιάζει να ξέχασε ότι είναι και Γεωργίας και Αγροτών– ξεκίνησε τη διαδικασία διαβούλευσης (χωρίς ημερομηνία λήξης) σε ένα κείμενό του για την ΚΓΠ 2021-2027 και με ήδη ανακοινωμένες  ημερομηνίες συζητήσεων και συμπλήρωσης ερωτηματολογίων (Βέροια 11/11/19, Κοζάνη 12/11/19).

Δημήτρης Μιχαηλίδης

Δημοσιογράφος, συγγραφέας, «Αγρονέα»

Share this post