Βουνά αγαθών κάλυψης βασικών αναγκών, άμεση εξυπηρέτηση, υπέρβαση γραφειοκρατίας, συναναστροφή πληγέντων, ταπεινές εμφανίσεις, τζάμπα αναλήψεις ευθύνης, οχύρωση πίσω από προβληματικούς νόμους, υποβολή αυτονόητων ερωτημάτων, υποσχέσεις, υπερβολή στον σεβασμό, αποσιώπηση των αποτελεσματικών, συστηματική «θυματοκαπηλεία», παιχνίδια δηλώσεων και ρεσιτάλ κωλοτούμπας συνθέτουν το κωμικοτραγικό τοπίο του δημόσιου βίου μας των τελευταίων ημερών. Όλα έγιναν σωστά. Τίποτα δεν πήγε καλά.
The name of the game
Πριν κρυώσουν οι πληγές, τα αποκαΐδια και τα εγκαύματα που προκάλεσε η πρόσφατη εθνική τραγωδία μας, το πραγματικό παιχνίδι μετατοπίζεται στον εξευμενισμό της κοινής γνώμης και της όψιμης αλλοίωσης των εγγραφών που εντυπώθηκαν τις ώρες της κρίσης. Το βασικό αντανακλαστικό μας αφορά στην άμεση αναδιατύπωση της ιστορίας πριν στεγνώσει η μελάνη των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Αλλά και τα ίδια τα μέσα έχουν χαζέψει μπροστά στο μεγαλείο των πολιτικών κάθε βαθμίδας, που αυτή τη φορά το τερμάτισαν.
«Όσο διαλύεται ο πυκνός μαύρος καπνός
της πρόσφατης εθνικής συμφοράς μας,
τόσο πιο γελοία φαίνεται η προσπάθεια
αποποίησης ευθυνών
και λείανσης των εντυπώσεων»
Ξαφνικά αρχίσαμε να έχουμε απαιτήσεις αξιακής αρτιότητας από έναν πρωθυπουργό που λέμε πως κόπηκε σε όλες τις σχετικές εξετάσεις μέχρι σήμερα. Η αντιπολίτευση κάθε είδους, από τον αθώο Κυριάκο μέχρι τον πικραμένο Δημητράκη, βλακωδώς μετατόπισε το ηθικό ερώτημα στη γνώση ύπαρξης νεκρών την ώρα έναρξης της πραγματικής μάχης της κυβέρνησης. Της μάχης των εντυπώσεων. Σαν να μην ήταν επαρκώς γλοιώδης η επιτελική συνάντηση, σαν σύναξη των σφουγκοκωλάριων μπρος στις κάμερες την ώρα της κρίσης. Ούτε η συμπληρωματική συνέντευξη Τύπου, εκδήλωσης αλληλοεκτίμησης και απονομής συγχαρητηρίων. Αμηχανία από παντού.
Κι εμείς οι τρεις στον καφενέ
Στο επόμενο καρέ η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης από τον πρωθυπουργό σε έκτακτο υπουργικό συμβούλιο με παράλληλη ενθάρρυνση των υπουργών να ακολουθήσουν το προσωπικό παράδειγμά του. Ανάληψη χωρίς παραίτηση, που προκαλεί τις πολύχρωμες καρακάξες να επικαλούνται συνταγματολόγους, θεούς και δαίμονες για την τζάμπα μαγκιά του πρωθυπουργού, που έπρεπε να συνοδευτεί με πτώση. Άλλη χρήσιμη συζήτηση κι αυτή. Και φυσικά η κυβέρνηση αντεπιτίθεται με ένα κρεσέντο σπατάλης κι άλλων πολιτικών μεροκάματων. Χρήσιμο διπλό οχυρό είναι ο σεβασμός στα θύματα της τραγωδίας.
Κοντεύει έξι και δεν τολμάει να βγει
Ύστερα ο σεμνός πρωθυπουργός επισκέπτεται το Μάτι ξημερώματα χωρίς να δώσει δικαιώματα σε κάμερες και κανάλια να τον πλησιάσουν. Θλιβερό απολίθωμα μιας άλλης εποχής τόσο η προσπάθεια, όσο και η στημένη είδηση. Της εποχής που τρώγαμε δράμα και ταπεινότητα με το κουτάλι της φρουτόκρεμας. Κι αυτός και ο κυβερνητικός εταίρος του και οι υπουργοί σε αγώνα διάσωσης της εικόνας τους από τη σκιά της ανεπάρκειάς τους να διαχειριστούν οποιαδήποτε κρίση. Όχι, ρε φίλε. Ούτε οι άλλοι είναι καλύτεροι. Καθόλου καλύτεροι. Αυτοί είναι πιο άτυχοι. Και οι άλλοι ανίκανοι να το αξιοποιήσουν. Άγονα παιχνίδια σε λάθος ταμπλό.
Μα αυτός είναι υπέροχος!
Ήδη αναρωτιέμαι αν όλα αυτά τα πυροτεχνήματα τους βγαίνουν αυθόρμητα ή έχουν τμήματα φωτισμένων συμβούλων που τα σκέφτονται και τα οργανώνουν. Κι αν έχουν συμβούλους, άραγε τους πληρώνουν; Δηλαδή τους πληρώνουν κανονικά ή η πείνα τούς θολώνει την αντίληψη και την κρίση; Και ποιος έχει τους χειρότερους; Και πού τους βρίσκουν; Βάζουν αγγελίες; Έχουν άραγε μαλώσει ποτέ στη διεκδίκηση συμβούλου; Λες να τους γράφουν και τους λόγους; Έχουν και ειδικότητες; Άλλος για να ζητά παραίτηση, άλλος για ανάληψη ευθύνης, άλλος για σεμνές επισκέψεις, άλλος για τη βάρκα μας. Λέμβος «Παναγιωτάκης». Αυτή που δεν μπορούσε να πλησιάσει στην ακτή.
Σεμινάρια ταχυδακτυλουργών και σαλτιμπάγκων
Η οικεία περιφέρεια διαπρέπει. Εμφανίζει πρακτικά συνεδρίασης με εξαφανισμένους δημάρχους, επικαλείται προφορικές εντολές, ψάχνει να βρει μπαλάκι να πετάξει. Όχι την μπάλα που έχασε κατά τη δραματική ώρα που θέριζε ο χάρος. Εύκολα η συζήτηση πέρασε στο ποιος φταίει και ποιος θα πληρώσει. Έλληνες, ψηλά το κεφάλι. Οι πολιτικοί σας είναι αστέρια. Οι δήμαρχοι υπόλογοι. Η ζωή είναι άτιμη και μας έφερε μια τραγωδία στην καλύτερη στιγμή της καριέρας μας. Πάνω που θα κάναμε πολιτικό ταμείο και θα μπουκώναμε κάθε αμφισβητία. Στην κρίση ανύπαρκτη και τώρα ένα ενοχλημένο πρόσωπο να λέει πως αυτό τώρα της περίσσευε και την ενοχλεί αφόρητα.
Εγώ θα σε φιλήσω κι ας πάω φυλακή
Δήμαρχοι. Ο ένας μόνιμα εξαφανισμένος, ίσως στη Μύκονο, εμφανίζεται μόνο για να δηλώσει οπαδός της σοβαρότητας και να μοιραστεί το όνειρο ενός καμένου σπιτιού που ίσως καθάριζε τη δημόσια εικόνα του. Γράφει και επιστολές υπέρ της ομόνοιας και κατά της λάσπης. Ο άλλος, τραγική φιγούρα ενός συνδικαλιστή με την πλάτη στον τοίχο, παρουσιάζει μεταπτώσεις ανάλογα με τη σχετική πληροφόρηση και εμψύχωση που λαμβάνει από δημοσιογράφους και εθελοντές. Άλλοτε αμύνεται κι άλλοτε προφταίνει να στήσει κέντρα υποστήριξης πυρόπληκτων από συνέντευξη σε συνέντευξη. Μάλλον δεν κατάλαβε ακόμα ότι είναι αρχηγός και όχι δικηγόρος των αναξιοπαθούντων. Τελικά θα τους στείλει όλους φυλακή όχι για τη φονική και καταστροφική ανεπάρκειά τους, αλλά για το θράσος τους να τον κατηγορήσουν.
Φυσικά, όπως και στα τροχαία ατυχήματα, ένας ανόητος συνήθως δεν αρκεί για να ολοκληρωθεί η καταστροφή. Υπάρχουν πολλοί κυβερνητικοί και υπηρεσιακοί παράγοντες, ακόμα και απλοί πολίτες που συντέλεσαν διά των πράξεων και των παραλείψεών τους στην κλιμάκωση της τραγωδίας. Όχι μόνο της ανθρώπινης, αλλά και αυτής που βίωσε το φυσικό περιβάλλον, κάθε δέντρο και ζωντανό, που ψήθηκε ακαριαία. Πονεμένες ιστορίες που θα αποφύγουμε να πούμε και να ακούσουμε προφασιζόμενοι τη σοβαρότητα της απώλειας ανθρώπων.
Υπάρχουν όμως και οι άλλοι δήμαρχοι
Οι δήμαρχοι Μεγαρέων και Αθηναίων. Αυτοί που στάθηκαν στο ύψος της εμπιστοσύνης και της ανάγκης. Αυτοί που με σχέδιο και ικανούς συνεργάτες πέτυχαν αυτό που άλλοι θεωρούσαν ακατόρθωτο.
Ο δήμαρχος Μεγαρέων Γρηγόρης Σταμούλης αντιμετώπισε πρώτος προβλήματα μεγάλης έντασης φωτιάς και ταχύτητας των ανέμων. Εκκένωσε με τάξη που εξασφάλισαν αστυνομία και δημοτικές υπηρεσίες όλους τους οικισμούς της Κινέτας και οδήγησε τους κατοίκους στην παραλία με ασφάλεια, αποφεύγοντας απώλειες, ακόμα και τραυματισμούς. Στη συνέχεια οργάνωσε αποτελεσματικά την υποστήριξή τους παρά τη μετατόπιση της δημόσιας προσοχής και της κοινωνικής δράσης στη Νέα Μάκρη.
Ο δήμαρχος Αθηναίων διαχειρίστηκε με σχέδιο και ψυχραιμία τα γεγονότα και εκκένωσε τις δημοτικές κατασκηνώσεις του Αγίου Ανδρέα συντεταγμένα, οδηγώντας τα παιδιά σε ασφαλή παραλία. Από εκεί τα μετέφερε όταν αυτό ήταν εφικτό με πούλμαν και συνοδεία της Δημοτικής Αστυνομίας και πυροσβεστών στην Τεχνόπολη, από όπου τα παρέδωσε στους γονείς τους. Μαζί απομάκρυνε από την καταστροφή προσκόπους και άλλους κατασκηνωτές της περιοχής.
Τελικά, ίσως προτιμήσω τον αστροναύτη για γαμπρό μου
Η Πυροσβεστική κατηγορείται για διάφορα συστήματα και ομάδες πρόβλεψης και διαχείρισης πυρκαγιών που έχει αναστείλει ή παροπλίσει παρά την ευρωπαϊκή οντότητά τους ή την αποδεδειγμένη χρησιμότητα. Η παλαιότητα και η ανεπάρκεια του στόλου και του εξοπλισμού της είναι θέμα που σηκώνει πολλή συζήτηση και σίγουρα συνδέεται με τις αποφάσεις για τις μετακινήσεις οχημάτων στο μέτωπο της Κινέτας. Ίσως έτσι εξηγείται το πώς έχασε τη μάχη στην Καλλιτεχνούπολη. Δεν εξηγεί όμως ούτε την άνετη διάβαση της φωτιάς από τη λεωφόρο Μαραθώνος ούτε την –κατά την παρατήρηση κάποιου δημάρχου– ιδιαίτερα καλή κατάσταση των πυροσβεστικών οχημάτων στο τέλος των επιχειρήσεων. Παρά τις συνεχείς αλλαγές του ανέμου καμιά φλόγα δεν απείλησε όχημα ή προσωπικό. Ευτυχώς, τουλάχιστον, δεν θρηνήσαμε ζωές πυροσβεστών στο όνομα κάποιας άσκοπης αυτοθυσίας.
Φανταστικέ τροχονόμε
Η ΕΛΑΣ, με σχεδόν ανύπαρκτες δυνάμεις στην εκκένωση και με αμφισβητούμενη διαχείριση της λεωφόρου Μαραθώνος, κατάφερε να κλέψει τις εντυπώσεις της αναποτελεσματικότητας. Φανταστείτε να αποδειχτεί ότι ανάμεσα στα καμένα θύματα υπάρχουν περαστικοί ή κάτοικοι Νέου Βουτζά ή Ματιού από την πλευρά της λεωφόρου που οδηγήθηκαν σε παγίδα θανάτου με τις οδηγίες των Αρχών. Οι φήμες για διαφωνίες και διαπληκτισμούς μεταξύ των οργάνων της τάξης την ώρα της κρίσης οργιάζουν. Αν αληθεύουν, θα ήθελα να απευθύνω δυο παρηγορητικές κουβέντες στα όργανα που ενεπλάκησαν, ιδιαίτερα σε αυτούς που αποδείχτηκε ότι είχαν άδικο: δεν φταίτε εσείς, αδέλφια, το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι.
Η μεγάλη θυσία του Λιμενικού
Το Λιμενικό Σώμα, διά των γενικών και ειδικών ομάδων του και τη συνεργασία εθελοντών ψαράδων και ιδιωτών, κληθέντων και αυτόκλητων, συμμετείχε αποτελεσματικά στη διάσωση και την απομάκρυνση εγκλωβισμένων πολιτών, όπως και στον εντοπισμό άψυχων σωμάτων. Ο επικεφαλής λόγω αρχαιότητας αξιωματικός της σαρανταμελούς ειδικής ομάδας εμφανίστηκε σε τηλεοπτική εκπομπή περιγράφοντας τη δράση της ομάδας του τις κρίσιμες ώρες της τραγωδίας στη Ραφήνα. Ξεχώρισε για την κατάρτιση, το ήθος, την ψυχραιμία, την ειλικρίνεια, την παλικαριά και την αυτοπεποίθησή του. Λίγο αργότερα βαφτίστηκε στις πολιτικές τούμπες, προσπαθώντας φιλότιμα να καλύψει τις γαργάρες του προϊστάμενου υπουργού του.
Το Φάντασμα της Όπερας
Η Πολιτική Προστασία, ως φυσικός συντονιστής των δυνάμεων πρόληψης και διαχείρισης τέτοιων κρίσεων, εμφανίζεται καλή στις προειδοποιήσεις, αλλά ανύπαρκτη στο πεδίο. Ο επικεφαλής, που ήταν ιδιαίτερα αισιόδοξος και σίγουρος λίγες μέρες πριν από τη μαύρη Δευτέρα, είναι άφαντος, με εξαίρεση τη δημόσια συνεδρίαση-παρωδία υπό τον πρωθυπουργό. Οι εξηγήσεις για τις καθυστερήσεις λειτουργίας του 112 είναι πολλές, αλλά δεν αλλάζουν τους αριθμούς νεκρών, εγκαυματιών και αγνοουμένων. Και οι πάροχοι κινητής τηλεφωνίας, που είναι ιδιαίτερα γενναιόδωροι με τους επιζήσαντες και τους συγγενείς τους, δεν παρουσιάζονται αντίστοιχα συνεργάσιμοι στην εγκατάσταση του 112.
Από τον Άννα στον Καϊάφα
Αξιοσημείωτο είναι και το περιθώριο που δίνει το νομοθετικό-κανονιστικό πλαίσιο για μετάθεση της πρωτοβουλίας και των ευθυνών πριν, κατά και μετά κάθε κρίση. Αιχμή το ζήτημα της εντολής εκκένωσης, χωρίς όμως να αποτελεί και τη μοναδική θολούρα. Ένα πλαίσιο που αντί να κοιτάζει προς το αποτέλεσμα βλέπει κυρίως τις ευκαιρίες για λούφα και κουκούλωμα. Αυτό φυσικά δεν μπορεί να αποτελέσει άλλοθι για τις τοπικές κοινωνίες και τους εκλεγμένους και άτυπους ηγέτες και τους εθελοντές τους. Ειδικά αφού το στοίχημα της πρόληψης και της αντιμετώπισης αφορά στις ζωές και τις περιουσίες τους. Ίσως οι δήμαρχοι χρειάζεται να τηρούν λιγότερο παθητική στάση έναντι των περιφερειών και των κεντρικών μηχανισμών και υπηρεσιών πολιτικής προστασίας.
Δώσε και σε μένα, μπάρμπα
Στις 23 Ιουλίου ένα αποτσίγαρο στα ξερόχορτα της κάτω πλευράς της λεωφόρου Μαραθώνος θα μπορούσε να έχει τα ίδια αποτελέσματα. Τα ξερόχορτα ήταν εκεί. Και τα δέντρα που έπνιγαν και τη λεωφόρο, και κάθε διασταύρωση επίσης. Οι αυλές και οι εσωτερικοί δρόμοι στο Μάτι ήταν αφρόντιστοι στη μεγαλύτερη έκτασή τους. Ιδιωτικές δεξαμενές νερού μάλλον δεν υπήρχαν και το νερό στο δίκτυο ήταν ήδη προβληματικά ανεπαρκές. Οι εθελοντές ήταν εκεί να συνδράμουν στην αντιμετώπιση, αλλά μάλλον δεν διέπρεψαν στην πρόληψη. Οι περισσότεροι κάτοικοι και παραθεριστές μάλλον δεν είχαν κανένα οικογενειακό σχέδιο διαφυγής μέσα στην ανεμελιά των διακοπών τους, αγκαλιάζοντας με εμπιστοσύνη τους άρχοντες όλων των επιπέδων.
«Οι τοπικές κοινωνίες
δεν έχουν την πολυτέλεια
να παίζουν με τα μπαλάκια των ευθυνών
εις βάρος του περιβάλλοντος, της ζωής
και της περιουσίας των μελών τους»
Και ο συμπαθής κυρ-Γιάννης σε συνέντευξη πέντε μέρες μετά ασχολήθηκε περισσότερο με το ποιος πληρώνει τα τέλη κυκλοφορίας και το πετρέλαιο των εθελοντών. Εν μέσω παροχών και φοροελαφρύνσεων των πληγέντων ποιος ξέρει, ίσως κάτι κάτσει. Ασχολήθηκε και με τα γεύματα που δεν τους χορηγούσαν οι αρμόδιοι. Με φόντο εθελοντές που μόλις έφτασαν από αστικές περιοχές προς ενίσχυση των ντόπιων ντυμένοι με φόρμες παραλλαγής που έδειχναν πόσο άσχετοι είναι με το δάσος και την πυροπροστασία. Η διαρκής κακοδαιμονία του εθελοντισμού σε ρεσιτάλ «αυτό έχουμε, αυτό δείχνουμε» ή καλύτερα «τόσο μπορούμε, τόσο κάνουμε». Και οι νέοι, ευκαιριακοί εθελοντές να συρρέουν.
Γαμώ την ατυχία μου, γαμώ
Όλοι μαζί ενωμένοι στο κέντρο του ενδιαφέροντος αντί να μοιραστούμε σε άλλες περιοχές υψηλού κινδύνου και να ενισχύσουμε τις τοπικές κοινωνίες σε ενημέρωση, οικογενειακά σχέδια εκκένωσης, ευαισθητοποίηση, ξεχορτάριασμα, μείωση κινδύνου, περιπολίες, φύλαξη, οργάνωση προστασίας. Μπορούμε πάντα να τρέξουμε μετά όπου έχει συμβεί καταστροφή να θρέψουμε τις ανθρωπιστικές ανάγκες μας ή και να διεκδικήσουμε ένα τυχαίο πέρασμα μπροστά από κάποια τηλεοπτική κάμερα. Γιατί έτσι κι αλλιώς και οι αρμόδιοι εκεί τρέφουν τις αυταπάτες της επάρκειάς τους.
Δημήτρης Φυντάνης
Share this post
